VAN İLİ TARİHÇESİ:
Van ve çevresinin coğrafya ve savunma bakımından önemli bir konumu olduğu için çok eski dönemlerden beri burası yerleşim alanı olmuştur. Çeşitli arkeolojik araştırmalar sonucunda Yenitaş Çağı'ndan, Kalkolotik Çağ'da ve Tunç Çağı'nın başlarında bu yöreye yerleşme olduğu kesinlik kazanmıştır. Ancak, Van Urartular zamanında (M:900-600) önem kazanmıştır. O zaman adı Tuşba olan Van şehri yaklaşık 300 yıl Urartu devletine başkentlik yapmıştır. İ.Sardur Tuşba'nın özünü teşkil eden Van Kalesi'ni kurmuştur. Van adı Urartu'ca Biane adının zamanla Viane, daha sonra Van'a dönüşmesinden oluşmuştur. Van şehri M.Ö. 2000 yıllarında Doğu Anadolu yaylasına yayılan ve dilleri Türkçe'ye benzeyen Hurriler'in merkezi bölgesi olmuştur. Hurri Mitani devletinin Hititler tarafından yıkılması sonucu Nairi (Asurlular) ve Urartular tarih sahnesinde yerlerini almışlardır. Urartular sanat, dokumacılık, sulama, bağcılık, bahçecilik ve mimari alanlarda çok ileri durumdaydılar. Bugün Urartular döneminden kalan eserler bütün ihtişamıyla ayaktadır. Medler tarafından Urartu krallığına son verilmiş; Medlerden sonra Persler, Mekadonyalılar, Sasaniler, Romalılar, Bizanslılar; Van Bölgesi'nde egemenlik kurmuşlar. 1071 Malazgirt zaferinden sonra bu yöre Türkler'in eline geçmiş. Bu dönemde; Ahlatşahlılar, Selçuklular, İlhanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular ve Sefeviler bölgede etkin olmuşlardır. Van, Osmanlı Devleti tarafından alınarak önemli bir merkez haline getirilmiştir.Osmanlılar döneminde Van, Eyalet statüsü kazanmış olup; 1568-1574 tarihleri arasında 12, 1578-1588'de 27 sancağa sahipti. Osmanlı döneminde büyük inşa faaliyetlerine mazhar olan Van'da o dönemden kalan cami, kale, köprü, han, hamam vb. eserler bulunmaktadır.19. Asır'da büyüyen ve gelişen Van'da yaşayan Ermeni çeteler dış güçlerin tahrik, teşvik ve oyunlarıyla isyanlar çıkarmaya başladılar. Birinci Dünya Savaşı sırasında 20 Mayıs 1915'te Ruslar, Van'ı işgal ettiler. Van'da çok sayıda yerleşim yeri Ruslar ve Ermeni çeteleri tarafından yakılıp, yıkılarak yerle bir edildi. İşgal ve isyan sırasında Van'da 32.500 Müslüman Türk şehit edildi. Katliama uğrayan şehir halkının geride kalan yaşlı, kadın, çocukları ise muhacir olmuştur. 2 Nisan 1918'de kahraman Türk Ordusu, Van'a girerek düşman işgaline son vermiştir.Van, düşman işgali sonrasında "Bağlar Mevkii" denilen bugünkü yerine yeniden kurulmuştur. Van 1923 yılında Vilayet olmuş, Cumhuriyet sonrası hızla gelişerek çağdaş bir kent konumuna ulaşmıştır.
VAN İLİ YÜZÖLÇÜMÜ:
Van, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Murat-Van bölümündeki Van gölü kapalı havzasındadır. Kuzeyden Ağrı'nın Doğubayazıt, Diyadin ve Hamur ilçeleri; Güneyden Siirt'in Pervari; Şırnak'ın Beytüşşebap, Hakkâri'nin merkez ve Yüksekova ilçeleri ile çevrilidir. Doğusunda ise İran devlet sınırı yer alır. Yüzölçümü 19.069 km² dir. Van merkez ilçesinin yüzölçümü 2.289 km², ilin gerçek alanı toplam 21.823 m² dir. Van, Doğu Anadolu Bölgesi'nin volkanik dağlarla kaplı çukur kesiminde bulunan Van Gölü'nün doğu kıyısına 5 km uzaklıkta hafif eğimli bir alan üzerine kuruludur. Ortalama yüksekliği 1725 m.'dir. Türkiye'nin en büyük gölü olan ve bir bölümü Van ilinde kalan Van Gölü, bu dağlık bölümün ortasında yüksek dağlarla çevrelenmiş bir çöküntü durumundadır. Van ilinin 11 ilçesi vardır. Bunlar: Özalp, Saray, Gürpınar, Edremit, Başkale, Erciş, Muradiye, Çaldıran, Gevaş, Çatak ve Bahçesaray'dır.Van Gölünün içinde bulunan Akdamar, Kuş, Çarpanak, Adır adaları ilin sınırları içinde, turistik öneme sahip yerlerdir.
İLÇELER:
Van ilinin ilçeleri; Bahçesaray, Başkale, Çaldıran, Çatak, Edremit, Erciş, Gevaş, Gürpınar, Muradiye, Özalp ve Saray'dır.
NÜFUS VE SOSYAL YAPI:
1889'da 35.000 olan Van nüfusu işgal ve isyanlar sonrası 7.000'e kadar düşmüştür. Cumhuriyet dönemindeki nüfus gelişimine bakıldığında ise, Van'ın nüfusunun 1950 yılı hariç, 1927-1997 yılları arasında sürekli artış göstermiştir. 1990-1997 yılları arasında Türkiye'de nüfus artış hızı % 15 iken, Van'da % 25,2 olmuştur.1960 yılını takip eden dönemlerde Türkiye genelinde olduğu gibi, Van'da da şehirleşme süreci hız kazanmıştır. 1985 yılında 100.000 sınırını aşan şehir nüfusu, 1997 yılı sayımında 288.794'e ulaşmıştır.1990 yılından sonra Van, özellikle çevre illerden sürekli göç almaya başlamıştır. Böylece Van ili genel nüfus toplamı da 772.132'ye ulaşmıştır. Van ili hem göç alan, hem de göç veren bir yapıya sahiptir. İzmir, Ankara, Antalya, Adana, Gaziantep, Bursa, İstanbul, Balıkesir ve Aydın illerine göç verirken; Hakkâri, Siirt, Muş, Ağrı ve Bitlis illerinden göç almaktadır.
İDARİ YAPI:
Van ili idari yapı olarak Merkez ilçe dâhil 12 ilçesi, 20 belediyesi, 84 mahallesi, 10 bucak merkezi, 576 köy ve 401 mezradan oluşan yerleşim birimine sahiptir.
İLÇELER NÜFUSU:
Merkez ilçe 288.794 Bahçesaray 17.415 Başkale 49.676 Çaldıran 48.155
Çatak 21.034 Edremit 15.696 Erciş 145.229 Gevaş 29.629 Gürpınar 37.797
Muradiye 44.287 Özalp 54.143 Saray 20.277 TOPLAM 772.132
ÜNİVERSİTE (100.YIL ÜNİVERSİTESİ):
Çeşitli alanlarda Dünyaya açılan üniversitemiz 1982 yılında kurulmuştur. Üniversitemize bağlı 9 Fakülte, 3 Enstitü, 13 Yüksekokul ve 12 Uygulama ve Araştırma Merkezi mevcuttur. Toplam öğrenci sayısı 13.201 olan Üniversitemizde 1.444 öğretim elemanı görev yapmaktadır.
İLÂHİYAT FAKÜLTESİ:
İlâhiyat Fakültemiz 1992 yılında kurulmuştur. 5 Profesör, 12 Doçent, 15 Yardımcı Doçent, 21 Araştırma Görevlisi, 9 Öğretim Görevlisi, 2 Uzman, 1 Okutman bulunmaktadır. 2001-2002 Eğitim Öğretim yılından bu yana öğrenci alınmamaktadır. Ancak 86 Yüksek Lisans öğrencisi vardır.
EKONOMİ:
Van ekonomisine, tarım özellikle de hayvancılık hakimdir. İlimizde sanayii gelişmemiştir. Kalkınmada öncelikli iller arasına alınmasıyla birlikte Van sınırlı olsa da bir gelişme kazanmıştır. Bu gelişmede kamu yatırımları, çok ortaklı şirketler ve kooperatifler esas rolü oynamıştır.
Sanayi: Van'da çalışan nüfusun çok küçük bir bölümü (% 2,4) sanayi sektöründe çalışmaktadır. Sanayide çalışan işgücünün büyük bir bölümü dokuma ve gıda sanayisinde çalışmaktadır.
Van'ın en önemli sanayi tesisleri şunlardır: Erciş Şeker Fabrikası, Van-Et Entegre Sanayi, Çimento Fabrikası, Sümer Holding Van Deri ve Kundura Sanayi, Van Yün İpliği Sanayi, Van Et Kombinası, Van Plastik Sanayi, Van Ağaç Sanayi, Un Fabrikaları, Yem Fabrikaları, Sabun Fabrikası, Tuğla Fabrikası ve Süt Fabrikası. Van'da ayrıca tıbbi gaz sanayi, likit gaz dolum tesisi, briket imalathaneleri, tuz fabrikası, çay-şeker paketleme fabrikaları ile modern model üretim yapan marangoz ve mobilyacılar bulunmaktadır.
İlimizde sanayinin gelişmesi, il ekonomisine canlılık kazandıran 380 işyerinin bulunduğu Van Erciş karayolu üzerinde bulunan Küçük Sanayi Sitesi, yine aynı güzergahta bulunan 169 işyerinden oluşan Marangozlar Keresteciler ve Hızarcılar Sanayi Sitesi ile yapımı devam eden Mobilyacılar ve Marangozlar 2. kısım inşaatı ile Sanayi sitesi 2. kısım inşaatı bitirildiğinde küçük sanayi alanında bir gelişme olacaktır. Erciş ve Özalp ilçelerinde de küçük sanayi sitesi bulunmaktadır.
Van Organize Sanayi Bölgesi: Van-Erciş karayolu üzerinde 127 hektar alana kurulan Organize Sanayi Bölgesi ile sanayi alanında Van'a şimdiden 44 parsel satılmış ve fabrika kurma çalışmaları başlamıştır. Bölge, 100 adet sanayi parseline ayrılmıştır. Altyapı çalışmaları devam ederken parsel alan fabrika sahipleri de çalışmalarını sürdürmektedir. Tahmini 1000 kişi istihdam edilecektir.
Ticaret: Van'ın ekonomik yaşamında tarım faaliyetlerinden sonra en önemli payı ticaret teşkil eder. İpek Yolu üzerinde bulunan Van, ticari açıdan köklü geçmişe sahiptir. Ticarete konu malların büyük bir kısmı tarım ve hayvancılığa dayalı ürünlerdir. Tahıllar, kavun, karpuz, fasulye, patates, elma, armut, kaysı, ceviz gibi tarla ürünleri ve meyveleriyle canlı hayvan, yün, peynir, yağ gibi hayvansal ürünler kırsal alanlardan şehire getirilerek satılır. İl dışına gönderilen ürünlerin başında canlı hayvan, deri, peynir, yapağı-yün et ve et mamülleri yer alır. Ayrıca Van balığı, buğday, briket, şeker, un, canlı hayvan ihracatı yapılmaktadır. Van Ticaret Sanayii Odası'na kayıtlı 104 şirket vardır. Bunların 222 tanesi anonim, 1336 tanesi limited, 25 tanesi kollektif ve 3 tanesi komandit şirkettir. Ayrıca 145 kooperatif vardır. Bu şirketlerin çoğunluğu, ticaret, ihracaat, ithalat, inşaat, turizm alanında faaliyet gösterir.
VAN İLİNE ULAŞIM:
Hava ya da kara yoluyla Van'a doğru geldiğinizde ilk karşılaşacağınız şey, size kucak açıp karşılayacak olan, Van Gölü'dür.Sularının bazen coşup bazen sakinleştiği değişik görüntüleri ile Van Gölü,birçok güzellikler sunar.Etrafında çağlar boyunca oluşan medeniyetlere tanıklık eden göl,bugünkü Van'ı her yönüyle çekici kılmakta ve masmavi suları,kızıllaşan gün batımı,el değmemiş koyları ve kıyıları ile Van'ın cazibe merkezi olmasına önemli katkı sağlamaktadır.Buna birde Van'ın tarihi değerlerini ve doğal güzelliklerini katarsak,Van Şehri görülmesi gereken bir yer olma özelliğini kat kat artırıyor.Van doğuda turizmin baş kenti olmaya aday bir şehirdir.Urartu uygarlığının başkenti olan Van;gölü,kedisi,çok özel mutfağı,kahvaltı salonları ,konuksever halkı ile yerli-yabancı gezginlerin aradığı birçok güzelliği özünde barındırır.
TARİHİ YERLER:
Van Müzesi, Van Kalesi, Meherkapı ve Kedi Evi’dir. Doğu’ya doğru yol aldığınızda Çavuştepe Kalesi ve Hoşap Kalesi ile karşılaşırsınız. Başkale ilçesindeki Yavuzlar Köyü Peribacaları ve travertenler, Gürpınar-Edremit yolundan Gevaş İskelesi'ne varıp, oradan tekne yolculuğu ile Akdamar Adasına gidip, kilisenin ve eşsiz doğal güzelliğinin tadına varmalısınız. Adadan dönüşte Gevaş ilçesindeki tarihi eserleri görebilirsiniz. Muradiye Şelalesi ile Çatak Ganisi Şelalesine uğrayabilirsiniz.
Van ve çevresi, coğrafya bakımından önemli bir konumu olduğu için çok eski dönemlerden beri yerleşim alanı olmuş, birçok uygarlığın izlerini üzerinde barındırmıştır. Urartu Medeniyetine başkentlik yapan Van, bugüne değin, Hurriler, Hititler, Persler, Medler, Selçuklular, Osmanlılar gibi birçok kültürü bağrında taşımıştır. Van Gölü, Akdamar Kilisesi, "kaleler kenti" olarak anılmasını sağlayan kaleleri, dünyaca ünlü kedisi ve pek çok turizm aktivitesine olanak veren coğrafyası ile Doğu'nun önemli bir turizm merkezidir.
İLGİ ÇEKİCİ YERLER:
Van Gölü Kıyıları, Akdamar Adası, Bendimahi Çağlayanı, Horhor Bulağı, Toprakkale, Van, Norgüh (Norkuh), Hoşap ve Körzüt Kaleleri, Akdamar Kilisesi, Van Ulucamisi, Hüsrev Paşa ve İzdişar Camileri, Halime Hatun Kümbeti, Hoşap Köprüsü, Van Müzesi.
MÜZELER :
Van Müzesi Adres: Şerefiye Mah. Hacı Osman Sok. No: 9 - Van
Tel: (432) 216 11 39 Faks: (432) 214 25 10
Kaleler : Van Kalesi, Hoşap Kalesi, Ağartı Kalesi, Kef Kalesi, Kef Kalesi, Ayanıs Kalesi, Toprakkale, Aşağı-Yukarı Anzaf Kaleleri,
Kiliseler : Akdamar Kilisesi, Adır Kilisesi, Çarpanak Adası ve Kilisesi, Yedi Kilise
Cami, Medrese ve Kümbetler : Van'daki önemli camiler Ulu Cami, Hüsrev Paşa Cami, Kızıl Camii, Gevaş İzzettin Çir Camii, Süleyman Han Camii, Kaya Çelebi Camii, Horhor Camii, Abbasağa Cami'dir. Hüsrev Paşa Medresesi, Hoşap Hasan Bey Medresesi, Hoşap Evliya Bey Medresesi, Gevaş Halime Hatun Kümbeti, Erciş Anonim (Zortul) Kümbet görülmeye değerdir.
Köprü ve Su Kanalı : Van'daki köprüler Bend-i Mahi Köprüsü, Kırmızı Köprü, Çatak Köprüsü, Hurkan Köprüsü, Zeril Köprüsü, Şeytan Köprüsü olarak sayılabilir.
Van'da ilk sulama kanalları ve barajlar M.Ö. 9. ve 6. yüzyıllar arasında Urartular zamanında yapılmıştır. Bunların en önemlisi Menua (Semiramis/Şamran) sulama kanalıdır. Urartu Kralı Menua tarafından yaptırılmıştır. Menua/Şamran kanalı dünya mühendisliğinin bir harikası olarak geçtiği yerlere hayat vermiş, işlevini günümüze kadar sürdürmektedir.
Geleneksel Van Evleri : Van evleri Van'ın geleneksel mimarisinin günümüze taşıyan önemli unsurlardır. Tarihi Van Kalesi'nin güneyinde bulunan eski Van şehri, çarşıları, sokakları, mahalleleri, han, hamam, taş döşeli caddeleri yanında Van Evleri ile Osmanlı kentlerinin tipik özelliklerini taşımaktadır.
Mesire Yerleri : Van'da yer alan mesire yerleri arasında; Van' a 20 km. uzaklıkta, doğal plajları ve yeşilliği ile hoş görünümlü Edremit, yeşillikler arasında doğal plajları ile bir gezi ve mesire yeri olan Gevaş, İl merkezine 80 km. uzaklıkta, iki çayın birleştiği yerde bir vadi içerisinde ormanlık, hoş manzaralı Çatak ile İl merkezine uzaklığı 40 km. mesafede Van Gölü' nün sahilinde Süphan Dağı karşısında doğal plajları ve meyve bahçeleri ile ünlü Amik sayılabilir.
Kuş Gözlem Alanı
Erçek Gölü'deki Kuş Türleri : Kılıçgaga (50 çift) ve büyük cılıbıtla önemli kuş alanları statüsü kazanır. Önemli sayıda kara boyunlu batağan (maks. 4430) ve angıt (maks. 5600) gözlenir.
Van Gölü'ndeki Kuş Türleri : Van Sazlığı'nda kuluçkaya yatan yaz ördeği (5 çift), Sodalıgöl'ün (önemli kuş alanları statüsü no. 94) hemen doğrusunda yer alan yarımadada üreyen toy (üreme döneminde maks. 32 birey ) ile Ahtamar Adası (80 çift), Çarpanak Adası (500 çift) ve muhtemelen diğer adalarda kuluçkaya yatan Van Gölü martısı (maks. 3285 birey ) sayesinde önemli kuş alanları statüsü kazanır. Ak kanatlı sumru göç döneminde görülür.